Avrupalı diplomatlar, İran’a saldırılar sonrası ABD ile nükleer görüşmelere dönme çağrısı yaparken Trump, AB’nin rolünü küçümsüyor ve İran’ın ilerlemesine karşı uyarıda bulunuyor.

Avrupalı Temsilciler Artan Gerilimde Diyalog İstiyor

Birleşik Krallık, Fransa, Almanya ve Avrupa Birliği’nden diplomatlar, Cenevre’de İran Dışişleri Bakanı Abbas Araghchi ile görüşerek ABD ile nükleer görüşmelerin yeniden başlatılması çağrısında bulundu. Bu, ABD ile nükleer görüşmelerin çökmesinin ve İsrail ile İran arasında saldırıların tırmanmasının ardından yapılan ilk yüz yüze toplantıydı. Avrupalı yetkililer, devam eden diyaloğun bölgesel istikrar ve nükleer silahlanmanın önlenmesi için tek yol olduğuna vurgu yaptı.

İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy, “İran ile süregelen görüşmeleri devam ettirmek istiyoruz ve İran’a ABD ile görüşmeleri sürdürmesi çağrısında bulunuyoruz. Açıkça belirttik: İran’ın nükleer silaha sahip olmasına izin verilemez,” dedi. Almanya Dışişleri Bakanı Johann Wadephul, “Bugünkü iyi sonuç, İran tarafının önemli tüm konuları görüşmeye devam etmeye temelde hazır olduğu izlenimiyle buradan ayrılmamız,” şeklinde konuştu. Üç saatlik toplantı, İsrail’in İran’ın nükleer tesislerine yönelik hava saldırılarının ardından doğrudan yapılan ilk temas oldu.

Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noël Barrot, askeri operasyonların İran’ın nükleer programını yalnızca geciktirebileceğini, ancak ortadan kaldıramayacağını vurgulayarak tarihte zorla rejim değişikliği çabalarının başarısızlığını hatırlattı. Ortak açıklamada ise diplomatlar, artan gerilimle ilgili ciddi kaygılarını dile getirerek İsrail’in güvenliğine bağlılıklarını yineledi ve tüm taraflara yeni bir tırmanışı önleme ve İran’ın asla nükleer silah elde etmemesini sağlayacak müzakerelere dönme çağrısı yaptı.

Trump Avrupa Girişimini Küçümsüyor ve Doğrudan ABD-İran Diyaloğu İstiyor

Başkan Donald Trump, Cenevre’deki toplantıyı küçümseyerek “Avrupa yardımcı olmayacak. Onlar bizimle konuşmak istiyor,” dedi. Trump, yalnızca doğrudan ABD-İran görüşmelerinin krizi çözebileceğini, Tahran’ın da Avrupalı arabulucular yerine Washington’la konuşmak istediğini vurguladı. Trump, İran’a askeri müdahale ihtimaliyle ilgili olarak da “Evet, yapabilirim. Belki yapmam. Kimse ne yapacağımı bilmiyor. İran’ın büyük sorunları var ve onlar müzakere etmek istiyor,” ifadelerini kullandı.

Başkan ayrıca, İran’ın nükleer silah üretmediğini belirten Ulusal İstihbarat Direktörü Tulsi Gabbard’ın görüşüne açıkça karşı çıktı: “Yanılıyor,” dedi. Trump, İran’ın bir nükleer silahı tamamlamaya çok yakın olduğunu ve ABD’nin “buna izin veremeyeceğini” belirtti. Trump, İran’ın zenginleştirilmiş uranyum stoklarına ilişkin istihbarat ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın son raporunu hatırlattı.

Trump’ın açıklamaları üzerine Gabbard, sosyal medyadan kendi sözlerinin bağlamından koparıldığını savunarak, ABD istihbaratının İran’ın karar vermesi durumunda haftalar ya da aylar içinde nükleer silah üretebileceğini değerlendirdiğini belirtti. Senato İstihbarat Komitesi Başkan Yardımcısı Mark Warner da mevcut istihbaratın Gabbard’ın değerlendirmesini doğruladığını söyledi. Ancak Trump, “Bence bir silaha sahip olmaya çok yaklaştılar,” diye ısrar etti.

Avrupalı ve ABD’li yetkililer yol haritası üzerinde tartışırken, önümüzdeki haftalar nükleer diplomasi ve bölgesel istikrar açısından belirleyici olacak. Taraflar görüşmeye açık olduklarını belirtse de, İran’ın nükleer hedefleri ve uluslararası toplumun daha büyük bir krizi önleme kapasitesi konusunda belirsizlik sürüyor.