Trump, ABD ve İran'ın nükleer anlaşmaya yaklaştığını belirtti; bölgede artan diplomasi süreci dikkat çekiyor.

Orta Doğu Ziyaretinde Diplomasi Hız Kazandı

Başkan Donald Trump, ABD ile İran'ın bir nükleer anlaşma üzerinde “bir tür” uzlaştığını ve anlaşmaya “yaklaştıklarını” açıkladı. Orta Doğu'da gerçekleştirdiği önemli ziyaretler sırasında diplomasiye öncelik verdiğini vurgulayan Trump, müzakerelerin çökmesi durumunda daha önce görülmemiş sonuçlarla karşılaşılabileceği uyarısında bulundu. Katar'ın Doha kentinde ve ardından Abu Dabi'de yaptığı açıklamalar, İran'ın nükleer kabiliyetlerini sınırlama çabalarının aciliyetini ortaya koydu.

Riyad'daki Körfez İşbirliği Konseyi zirvesinde konuşan Trump, İran ile yapılacak bir anlaşmanın, ülkenin terörü desteklemeyi bırakması, vekil savaşlarını sona erdirmesi ve nükleer silah arayışını kalıcı ve denetlenebilir şekilde durdurması şartına bağlı olduğunu söyledi. “İran’ın nükleer silaha sahip olmasına izin veremeyiz” dedi.

Birleşik Arap Emirlikleri'nde yaptığı konuşmada Trump, “iki adım var — çok güzel bir adım ve şiddetli bir adım” ifadesini kullanarak, diplomasi başarısız olursa eşi benzeri görülmemiş bir şiddet yaşanabileceği uyarısını yineledi.

İran'ın Kapasitesi Alarm Veriyor

Dışişleri Bakanı Marco Rubio, İran'ın nükleer silah geliştirme kapasitesine çok yaklaştığını belirterek Trump’ın vurguladığı aciliyeti teyit etti. Türkiye’den yaptığı açıklamada Rubio, İran’ın %60 zenginleştirilmiş uranyum stokunun 2025 başında 182 kg’dan 275 kg’a çıktığını ve bunun Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı tarafından endişe verici bulunduğunu belirtti. “%60’a ulaştığınızda, %90’a çok yaklaşırsınız,” dedi.

Rubio, Trump’ın göreve dönmesinden bu yana Umman’da İran’la dört tur müzakere gerçekleştirildiğini açıkladı. Kararın İran’ın dini liderine ait olduğunu belirterek, barış ve refah yolunun seçilmesini umduğunu söyledi.

Öte yandan, İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’in danışmanı Ali Şemhani, yüksek oranda zenginleştirilmiş uranyum stoklarının azaltılabileceğini, sadece sivil amaçlı zenginleştirme yapılabileceğini ve uluslararası denetimlerin kabul edilebileceğini, ancak tüm yaptırımların derhal kaldırılması koşuluyla ifade etti.

Jeopolitik Gerilimler ve Daha Geniş Etkiler

İran dosyasının ötesinde Trump’ın Orta Doğu ziyareti, Suudi Arabistan, Katar ve BAE ile toplamda 2.5 trilyon doların üzerinde ticaret ve savunma anlaşmalarıyla dikkat çekti. Suudi Arabistan’da Veliaht Prens Muhammed bin Selman ile 600 milyar dolarlık stratejik ortaklık anlaşması imzalandı.

Trump ayrıca Esad rejiminin çöküşünün ardından Suriye’ye uygulanan yaptırımların kaldırıldığını ve yeni yönetime yeniden yapılanma için şans verilmesi gerektiğini belirtti. “Bu onlar için güçlü bir fırsat. Bunu yapmak benim için onurdu,” dedi.

Gazze hakkında da konuşan Trump, ABD’nin bölgeyi “özgürlük bölgesi” haline getirmesi gerektiğini savundu. İsrail ve Hamas arasında süren çatışmalara ve barış görüşmelerinin tıkanmasına atıfta bulundu.

İran’ın Hizbullah’a verdiği destek ve Suriye’deki etkisine rağmen Trump, “kalıcı düşmanlara” inanmadığını belirterek daha iyi bir yol önerdiğini söyledi. Ancak İran’dan hâlâ resmi bir yanıt gelmedi.

Trump Washington’a dönerken, ABD ve İran’ın pozisyonları uluslararası kamuoyu tarafından dikkatle izleniyor. Diplomasi mi kazanacak yoksa kriz mi derinleşecek, buna verilecek adımlar karar verecek.