Yargıçlar, Meksika'nın kartel bağlantılı şiddet nedeniyle ABD’li silah üreticilerine dava açamayacağına hükmetti.

Oybirliğiyle alınan karar ABD silah endüstrisini koruyan yasayı güçlendirdi

ABD Yüksek Mahkemesi, Perşembe günü Meksika hükümeti tarafından yedi Amerikan silah üreticisine karşı açılan davayı oybirliğiyle reddetti. Mahkeme, Meksika'nın kartel bağlantılı şiddet iddialarının ABD sorumluluk yasası kapsamına girmediğine hükmetti.

Smith & Wesson Brands v. Estados Unidos Mexicanos davasında mahkeme, Silah Ticaretinin Yasal Korunması Yasası (PLCAA) kapsamında Meksika’nın üreticilere dava açamayacağını belirtti. Üreticiler, silahların Meksika’daki kartellere ulaşmasına kasıtlı olarak katkı sağlamakla suçlanmıştı.

Yargıç Elena Kagan, mahkeme adına kaleme aldığı görüşte, “Meksika’nın iddiaları yasanın istisna maddelerini karşılamıyor,” dedi. Yasada ancak doğrudan bir nedensellik bağı varsa üreticilere karşı dava açılabileceği belirtiliyor.

Kagan, “Meksika'nın şikâyeti, iddia edilen yardım ve yataklığı makul şekilde ortaya koymuyor. Bu nedenle PLCAA’nın genel yasağı geçerlidir: Suç unsuru, üçüncü bir tarafın silahı yasa dışı kullanmasına dayanıyorsa, üreticiye dava açılamaz,” diye yazdı.

Kararda, hukuki sorumluluk için üreticinin eylemi ile zararın doğrudan ve öngörülebilir şekilde bağlantılı olması gerektiği vurgulandı. Mahkeme, üreticiden bayilere, perakendecilere, sonra kaçakçılara uzanan zincirin çok dolaylı olduğunu belirtti.

Sınır ötesi yasal ve siyasi gerilimler

Meksika, ABD yapımı silahların kartel şiddetini artırdığı gerekçesiyle üreticileri sorumlu tutmak istiyordu. Davada, 10 milyar dolarlık tazminat talep edilmişti. Meksika’nın avukatları, üreticilerin ihracat kontrolü yapmadığını ve ihmalkâr davrandığını savundu.

Silah üreticileri ise yasa çerçevesinde hareket ettiklerini ve ürünlerinin yasa dışı yollardan Meksika’ya ulaştığını bilmediklerini belirtti. Mahkeme, üreticiler lehine karar vererek PLCAA kapsamındaki yasal korumanın geçerli olduğunu onayladı.

Bu karar, Yüksek Mahkeme’nin PLCAA yasasının kapsamını ilk kez yorumladığı dava oldu. Daha önce Sandy Hook katliamı gibi olaylarda açılan davalar mahkeme dışında anlaşmalarla sonuçlanmıştı.

Silah kontrolü savunucuları kararı eleştirerek, gelecekteki toplu saldırılarda üreticilerin sorumlu tutulmasının daha da zorlaşacağını savundu. Silah hakları savunucuları ise kararın yasal ve düzenlenmiş bir sektörü gereksiz davalardan koruduğunu söyledi.

Kagan, Meksika’nın üreticilerin suça “bilinçli ve suçlayıcı biçimde katılımını” gösteremediğini vurguladı. Bu ölçüt karşılanmadığı sürece istisnalar geçerli olmuyor.

Kararın, uluslararası hukuk iddiaları ve ABD’nin sınır ötesi sorumluluk uygulamaları üzerinde etkili olması bekleniyor. Şimdilik, ABD’li silah üreticilerine yönelik kapsamlı yasal dokunulmazlığı pekiştiriyor.