ABD ve müttefikleri, İran’a nükleer anlaşmayı kabul etmesi için ağustos sonuna kadar süre tanıdı; aksi takdirde BM yaptırımları geri dönecek. Tahran’dan uyarı geldi.

İran Nükleer Anlaşmasında Son Tarih Yaklaşıyor

Amerika Birleşik Devletleri ve ana Avrupa ortakları, İran’ın kapsamlı bir nükleer anlaşmayı ağustos sonuna kadar kabul etmesi için kesin bir tarih belirledi. Bu duyuru, Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile Fransa, Almanya ve Birleşik Krallık dışişleri bakanları arasında çarşamba günü yapılan üst düzey bir telefon görüşmesinin ardından, konuya yakın kaynaklara göre açıklandı.

Eğer İran bu süre zarfında şartları kabul etmezse, ABD ve müttefikleri daha önce Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından Tahran’a uygulanan tüm yaptırımların otomatik olarak yeniden devreye girmesini sağlayacak “snapback” mekanizmasını çalıştırmaya hazır. Bu yaptırımlar, 2015 İran nükleer anlaşması (Ortak Kapsamlı Eylem Planı – JCPOA) kapsamında kaldırılmıştı.

Trump yönetimi, ABD ve İsrail’in İran’daki nükleer tesislere yönelik düzenlediği hedefli saldırıların ardından Tahran’a nükleer hedeflerinden vazgeçmesi için baskıyı artırmaya çalışıyor. Bu yeni son tarih, diplomatik çabaların bir dönüm noktası anlamına geliyor ve müzakerelerin sonsuza dek süremeyeceğini gösteriyor.

Tahran’dan Yaptırım Uyarısı

İranlı yetkililer, yeni ültimatuma sert yanıt verdi. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Esmaeil Baghaei, pazartesi günü yaptığı açıklamada, Güvenlik Konseyi’nin snapback mekanizmasını devreye sokması halinde İran’ın karşılık vereceğini bildirdi. “Snapback mekanizmasını kullanma tehdidi hukuki ve siyasi temelden yoksundur ve İran İslam Cumhuriyeti tarafından uygun ve orantılı bir yanıtla karşılanacaktır,” dedi Baghaei Reuters’e verdiği demeçte.

İran hükümeti olası misillemenin nasıl olacağını belirtmedi, ancak kullanılan dil mevcut krizin ciddiyetini gösteriyor. Tahran, snapback tehdidinin uluslararası hukukta temeli olmadığını, ABD’nin 2018’de orijinal anlaşmadan çekildiğini vurguluyor.

Baskı kampanyasına, İran’ın nükleer silah geliştirme çabalarına karşı olan sivil toplum kuruluşları da destek verdi. Amerika merkezli United Against Nuclear Iran (UANI) adlı kuruluş, net bir son tarih belirlenmesini memnuniyetle karşıladı. UANI Başkanı Jeb Bush ve CEO Büyükelçi Mark D. Wallace ortak açıklamasında, “Tahran, Trump yönetimi için bir son tarihin gerçekten bir son tarih olduğunu öğrendi,” dedi. Ayrıca haziran ayında yapılan askeri operasyonlara da dikkat çekildi.

Diplomatik kaynaklara göre, İran ağustos sonuna kadar anlaşmayı kabul ederse, uluslararası ekonomik iş birliğinin önü açık kalacak. Ancak reddetmesi ya da geciktirmesi halinde İran, kapsamlı BM yaptırımlarının yeniden uygulanmasıyla karşı karşıya kalacak ve bu, ülkenin ekonomisini ve uluslararası itibarını ciddi şekilde sarsacak.

Son tarih yaklaşırken, gözler Tahran’ın atacağı adımlara ve bunun Orta Doğu’daki güvenlik ile istikrara etkilerine çevrildi. Önümüzdeki haftalar, diplomasinin mi yoksa İran ile uluslararası toplum arasında yeni bir çatışma döneminin mi başlayacağını belirleyecek.