Cato Enstitüsü, Trump’ın acil durum gümrük vergilerinin yürütme yetkisini anayasaya aykırı şekilde genişlettiği uyarısında bulunarak mahkemeye müdahale çağrısı yaptı.

Başkanlık Yetkisinde Gümrük Tartışması

ABD federal mahkemeleri, Başkan Donald Trump’ın acil durum yetkilerini kullanarak ithalata yönelik gümrük vergileri uygulamasının sınırlarını tartışıyor. Liberal düşünce kuruluşu Cato Enstitüsü, bunun yürütme yetkisinin anayasaya aykırı biçimde genişletilmesi anlamına geldiğini savunuyor.

Cato Enstitüsü, V.O.S. Selections, Inc. v. Trump davasına sunduğu amicus brifinde, başkanın Uluslararası Acil Durum Ekonomik Güçler Yasası’nı (IEEPA) aşırıya taşıdığını ve Çin, Meksika, Kanada gibi ülkelere yüksek gümrük vergileri uygulayarak yasal sınırları ihlal ettiğini belirtti. Enstitüye göre, bu yaklaşım anayasanın güçler ayrılığını zayıflatıyor ve yürütme organına, ticaret gibi geleneksel olarak Kongre’nin yetki alanına giren konularda geniş yeni yetkiler sağlıyor.

“Bu, başkanın istediği zaman gümrük vergisi koyup koyamayacağıyla ilgili çok önemli bir dava,” diyen Cato Enstitüsü hukuk danışmanı Brent Skorup, “Bir sınır olmalı – ve bu yönetim herhangi bir sınır sunmadı,” ifadelerini kullandı. Skorup, bazı Çin ithalatlarında vergi oranlarının %145’e kadar çıktığını ve yönetim avukatlarının mahkemede herhangi bir yasal üst sınır gösteremediğini söyledi.

Cato Enstitüsü, temyiz mahkemesinden, Trump’ın küresel vergiler için IEEPA kullanımının yasal olarak yetkisiz olduğuna karar veren alt mahkeme kararının onanmasını talep ediyor. ABD Uluslararası Ticaret Mahkemesi, kanunun uyuşturucu kaçakçılığı ya da ticaret dengesizliğiyle mücadelede genel bir araç olarak gümrük vergisi kullanımına izin vermediğine hükmetmişti—ki Beyaz Saray acil durum ilanını buna dayandırmıştı.

Skorup, yasa metninde netlik olmadığını vurguladı: “Herhangi bir üst sınır belirleyemediler. Yasada gümrük vergilerinden bahsedilmiyor. Bu Kongre’nin işi.” Trump yönetimi ise aldığı önlemleri, fentanil krizi ve ticari tehditler gibi ulusal acil durumlara hızlı yanıt için gerekli savunuyor. Ancak eleştirmenler, bu gerekçenin yürütmenin yetki aşımına yol açabileceğini öne sürüyor.

Küçük İşletmelere ve Ticarete Etkisi

V.O.S. Selections gibi ithalata bağımlı küçük işletmeler için gümrük politikasıyla ilgili belirsizlikler ciddi zarar yarattı. “V.O.S. Selections şarap ve içki ithalatı yapıyor ve vergi oranları aniden artınca ürünlerini planlandığı gibi dağıtıcılara ulaştıramıyorlar,” diyen Skorup, bu tür dalgalanmaların boru ithalatçıları ve özel üreticiler gibi başka sektörleri de etkilediğini, çoğu küçük işletmenin ani maliyet artışlarını karşılayacak veya hızla uyum sağlayacak kaynağı olmadığını belirtti.

Ekonomik etkilerin ötesinde, dava başkanlık yetkisinin kapsamı üzerine ciddi sorular doğuruyor. “Bu partiler üstü bir sorun. Her iki partiden başkanlar da belirsiz yasaları zorladı. Kongre de bu yasaları bu şekilde yazarak sorumluluk taşıyor,” diyen Skorup, yargının açık sınırlar koyması gerektiğini savundu.

Eğer temyiz mahkemesi yönetim lehine karar verirse, bu karar başkanın ticaret üzerindeki yetkisini önemli ölçüde genişletebilir ve gelecekteki başkanlara da benzer adımlar için kapı aralayabilir. “Bu, Kongre’ye başkana büyük ekonomik yetkiler devretme fırsatı verir,” diyen Skorup, “Bu, anayasanın koruması gereken güçler ayrılığını bulanıklaştırır.”

Büyük önem taşıyan bu davada kararın yıl içinde çıkması bekleniyor. Küçük işletmeler, hukukçular ve siyasetçiler, hem ticaret hem de yürütme yetkilerinin geleceği açısından davayı yakından izliyor.